Elco en Wijnanda van Burg zijn sinds 2014 in Papoea (Indonesiƫ) actief voor stichting Lentera. Ze versterken lokale partners en gemeenschappen met training, advies en gezondheidszorg.

Angst

"Waarom zijn die ME-ers nu weer weg? Zijn wij het niet waard om beschermd te worden?" Het verschil tussen rassen staat op scherp. Tegenover de kerk is een nieuwe ME-post, dat geeft de mensen een gevoel van veiligheid. Maar als de ME-ers tijdelijk weggeroepen worden voor een andere taak, is er al snel onvrede: "Wij zijn het zeker niet waard om voor te zorgen. Ze zorgen alleen voor hun eigen mensen, de mensen van andere eilanden."

De demonstratie, rellen, moordpartijen en brandstichterijen zijn intussen enkele weken geleden. Wat er precies gebeurd is en waarom, weten we nog steeds niet. Wat we weten is dat op de zaterdag voor de rellen er een middelbare scholier discriminerend bejegend is en dat dat de aanleiding was voor een demonstratie op maandag. Een stoet scholieren is naar het kantoor van de bupati, de burgemeester, gegaan, die geen gehoor wilde geven aan de leerlingen. Hierop is het kantoor van de bupati in as gelegd, heeft de politie de menigte scholieren uiteen willen drijven door te schieten en zijn er op diverse plaatsen in de stad non-Papua's (Indonesiërs  van andere eilanden) vermoord en zijn er vele gebouwen in brand gestoken. Dit laatste gebeurde grotendeels niet door de leerlingen. Hoe alles precies gegaan is, wat er gepland was en wat niet, wat een reactie was op wat en wie er allemaal betrokken waren en wie niet, we weten het niet. Er zijn veel vermoedens, sommige logischer dan andere, maar geen daarvan is werkelijk gestaafd met heldere feiten. Dat maakt het onduidelijk en ongrijpbaar. Duidelijk is dat het vele mensenlevens heeft gekost. Ruim 30 niet-Papua doden zijn geregistreerd, hoe dat bij de Papua's zit, is onduidelijk. Mogelijk betreft het eenzelfde aantal. Mensen met schotwonden gingen echter niet naar het ziekenhuis; schotwonden betekende immers betrokkenheid en een grote kans op opgepakt worden. Dan kun je beter vluchten en in je dorp overlijden... En wat te zeggen van Papua's die zo bang waren dat ze de rivier zwemmend overstaken en daarbij verdronken? 

Intussen zijn wij als gezin alweer bijna twee weken thuis. Veel dingen komen weer op gang, scholen starten, winkels gaan open, maar één ding blijft continu aanwezig: angst. Er staan nu twee groepen tegenover elkaar, die vooral erg bang zijn voor elkaar. Papua's zijn bang voor wraak van de non-Papua's. Zelf zouden ze problemen immers zo oplossen: is er iemand van onze stam vermoord, dan moet er iemand van de andere stam het ontgelden, ongeacht of die persoon de schuldige is. De niet-Papua's zijn bang dat er opnieuw zomaar uit het niets mensen vermoord zullen worden, gewoon alleen om het feit dat ze van een ander eiland komen en dus niet thuis horen op Papua, volgens bepaalde groeperingen. Deze verschillen in zienswijze zorgen voor een impasse. Veel mensen zijn gevlucht. Papua's naar hun dorpen, niet-Papua's naar de kust of naar hun eiland van oorsprong. Het zorgt voor een erg rustig straatbeeld, wat soms dreigend aandoet, gewoon omdat het zo stil is op straat. Maar als je er verstandige gedachten over laat gaan, dan valt het dreigende waarschijnlijk wel mee. In ieder geval voor ons als westerlingen, omdat wij geen partij zijn in dit conflict. 

Het is erg lastig te voorspellen hoe de toekomst eruit zal zien. De angst zit zo diep dat elk nieuw incident weer een stroom evacuees op gang brengt. Er zal nog heel wat incidentvrije tijd nodig zijn, wil er weer wat vertrouwen en toenadering komen.

Wat dat voor ons betekent? Ook dat is niet helemaal duidelijk. Als er nauwelijks studenten zijn op de theologische school, is het lastig lesgeven. Als mijn collega er niet is, waarmee ik aan de methode voor seksuele vorming werk, dan ligt ook dat stil. We, met name Elco, zijn nu vooral druk met counselingprogramma's voor de kerk, school en Lentera. Goed om te doen. Papua's zijn normaliter niet zo open over gevoelens en emoties. Toch is het goed om die te benoemen, om beter te begrijpen wat er gebeurd is en het gebeurde weer achter te kunnen laten.

Voor de kinderen wordt het leven weer normaal. Deze week hebben ze herfstvakantie, wat al het plan was, volgende week begint school weer. Dat zal ook vast weer even wat herinneringen oproepen, want de hele toestand begon toen de kinderen op school zaten en er geen vuiltje aan de lucht leek te zijn. Het zal goed zijn als er weer wat meer structuur in hun leven komt. Hoewel we allemaal het idee hebben dat we weer wel op de rit zijn, is iedereen toch wat sneller geprikkeld dan normaal. Ook dit zal wat conflictloze tijd nodig hebben om helemaal te herstellen.

Foto: Polda Papua